Ο Κοσμάς ο Αιτωλός
στα πνευματικά βήματα
του Αποστόλου των Εθνών
Η αυλαία
Ανοίγοντας την αυλαία της σημερινής εκδήλωσης, απολαμβάνουμε υπερβατική πανδαισία, που προσφέρουν δύο μεγάλοι πνευματικοί χορηγοί, ως εστιάτορες και τροφοδότες ιδεών. Ανταμώνουμε τον Οικουμενικό Απόστολο και διδάσκαλο Παύλο τον Ταρσέα, αντάμα με τον φλογερό Ισαπόστολο της Οικουμενικής Ορθοδοξίας, Κοσμά τον Αιτωλό. Ο πρώτος, αυτοσυστήνεται και είναι: «Παύλος, απόστολος… δια Ιησού Χριστού και Θεού πατρός». Γαλ. α΄1. Επευλογείται και με παραγγελία Ιησού Χριστού. «Σκεύος εκλογής μοι εστιν ούτος του βαστάσαι το όνομά μου ενώπιον εθνών». Πρ. θ΄15. Παρουσιάζεται ο Παύλος, ως Οικουμενικός κοσμοσείστης με τη λαχτάρα και την αγάπη του γενάρχη της Οικουμένης. Ο δεύτερος, ο Κοσμάς, στ’ αχνάρια εκείνου του μεγάλου, συστήνεται ως γοργόδρομος και αγονάτιστος διαγγελέας της αληθείας. Γράφτηκε Οικουμενικά: «την Αγίαν αυτού Εκκλησίαν κρατύνων, τύπον δ’ εαυτόν ταπεινώσεως, αυταπαρνήσεως, αρετής και εγκρατείας αναδείξας… προς την θεάρεστον πολιτείαν και βιοτήν… τοσούτον υπέρ της Ορθοδόξου πίστεως μοχθήσαντος και εργασαμένου, μαρτυρικόν υποστάντος θάνατον». Συνοδ. Απόφ. 260/1961. Με τούτο το σκεπτικό και με σύσταση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της Μητρός Μεγάλης του Χριστού Ορθοδόξου Εκκλησίας, καταστάθηκε ο εξ Αιτωλίας Κοσμάς, ως Ιερομάρτυρας και Ισαπόστολος αυτής, θαρύνων το λαό του Θεού, ως μαντατοφόρος προβλέψεων αποκαλυπτικής εμβέλειας. Ακόμα και η δια του Ησαΐου αποστροφή «Τέθεικά σε εις φως εθνών… έως εσχάτου της γης». Ησ. Μθ΄6, Πρ. ιγ΄47, προσδιόριζε ιδιαιτέρως το έργο και των δύο. Εντεύθεν και κατά την παρούσα σύναξη επευλογεί, Αρχιερέως επίνευση και χοροστασία, μετά Ιερέων ευλαβών παράσταση και παρουσία και αρχόντων επιφανών, μετά ευσεβούς λαού συρροή, «ώστε μηκέτι χωρείν μηδέ τα προς την θύραν». Μάρ. β΄2.
Η τιμή
Τιμητική, με διπλή και κατ’ άμφω αναφορά, είναι η σημερινή ωραιοστόλιστη εκδήλωση. Είναι εκδήλωση για απονομή τιμής, προς πνευματικούς γοργόφτερους μπροστομάχους της αλήθειας. Τον Απόστολο Παύλο και τον Ισαπόστολο Κοσμά τον Αιτωλό. Απονομή τιμής ακόμα, ως προσφορά, και για τους εκφραστές της εκδήλωσης, τα ολοφώτεινα νιάτα των εθνωφελώς και θεοφιλώς λειτουργούντων παιδαγωγικών Εκπαιδευτηρίων Ισθμού Κορίνθου, «Απόστολος Παύλος».
Για την πλευρά των τιμώμενων, Αποστόλου και Ισαποστόλου, απονέμεται η τιμή, ως διδάχων διαχρονικών υπερβατικών αληθειών, που αποκαλύφτηκαν από θεία βούληση και παρέμβαση. Στον Απόστολο Παύλο, δόθηκαν οι υπερβατικές αλήθειες, εκεί κοντά στο δρόμο του μίσους προς τη Δαμασκό, προσωπικά από τον ίδιο τον Κύριο Ιησού. Βεβαίωσε ο Χριστός: «Εγώ υποδείξω αυτώ όσα δει αυτόν υπέρ του ονόματός μου παθείν». Πρ. θ΄16. Στον Ισαπόστολο Κοσμά τον Αιτωλό, τον «περιζήτητο θησαυρό της Ορθοδοξίας», εμπνεύστηκαν οι αλήθειες, ως πνευματίζουσα αύρα φιφιρίζουσα απόσιγα, και χαραχθείσα στην ψυχή του όταν, περπατούσε ως βοσκός, ανάμεσα στους ατραπούς και τις ρεματιές του Απόκουρου της Αιτωλίας. Στον ευλογημένο τόπο των Ομηρικών Κουρητών, πριν από τους Αιτωλούς. Έλλαμψη θεία και θερμουργός, κατηύθυνε τη διδαχή και το έργο του Αποστόλου Παύλου. Φλογίνη ρομφαία διέδραμε την ύπαρξη του Ισαποστόλου Κοσμά, γενόμενος μιμητής και εκφραστής του Παύλειου έργου, κατά την ασίγαστη και τρανταχτή ρήση Εκείνου προς Κορινθίους. «Ουαί δέ μοί εστιν εάν μη ευαγγελίζωμαι». Α΄ Κορ. θ΄16.
Για την πλευρά των δραματουργών της εκδήλωσης, Μαθητών και Μαθητριών, αρκεί, ως τιμή, ο επιβαλλόμενος έπαινος της παρούσης ομήγυρης και της Εκκλησίας. Μαζί, όμως, δίνεται και η Παύλειος ευχή, για μια αλαφροφτέρουγη πνευματική ανέλιξη, σε έναν έκαστο Μαθητή: «Ώ μεν λόγος σοφίας, άλλω λόγος γνώσεως, ετέρω πίστις, άλλω χαρίσματα, άλλω ενεργήματα δυνάμεων, άλλω προφητεία, άλλω διακρίσεις πνευμάτων, γένη και ερμηνεία γλωσσών». Α΄ Κορ. ιβ΄8-10. «Πάντα δε ταύτα ενεργεί το έν και το αυτό Πνεύμα, διαιρούν ιδία εκάστω καθώς βούλεται». Α΄ Κορ. ιβ΄11.
Τα αχνάρια
Με υπόδειγμα τ’ αχνάρια του Αποστόλου των Εθνών, περπατήθηκαν από τον Αιτωλό, τα δικά του. Φορτωμένος με ολόκληρο το βάρος των διδαχών του Παύλου, όπως τις παρέλαβε από τους γονείς του, τους Πατέρες του Αγιώνυμου Όρους, τον Ευγένιο Βούλγαρη και την ευλογία του Ηπειρώτη Οικουμενικού Πατριάρχη Σεραφείμ του Β΄ 1757-1761, ξεκίνησε το έργο του. Δεν ακολούθησε ο Πατρο-Κοσμάς, τη δογματική και υψηλά αποκαλυπτική διδασκαλία του μέντορά του, Αποστόλου Παύλου. Η αποστολή του δεν είχε στόχο προσφοράς κάποιας καινούριας διδαχής, αλλά την «εν Χριστώ καινήν κτίσιν» Β΄ Κορ. ε΄17, απλουστευτευμένη, ερμηνευμένη και συμβουλευτική προς το διωκόμενο και χειμαζόμενο λαό του Θεού, τον διψασμένο για την αλήθεια του Ευαγγελίου. Ακολούθησε την απλή λαϊκή διατύπωση μιας πρακτικής Αποκάλυψης, «Όλα για τη δόξα του Χριστού», σύμφωνα με Χριστιανό ποιητή. Μιλούσε και δίδασκε απ’ την καρδιά του, με προφητικά λόγια, στη γλώσσα του καταδυναστευμένου αγράμματου λαού. Προσδοκούσε να γίνεται κατανοητός, τονίζοντας ιδιαιτέρως την ανάγκη ιδρύσεως Σχολείων, με σκοπό την κατανόηση των θείων διδασκαλιών. Το κεντρικό σύνθημα το διατύπωνε και το δίδασκε με σαφήνεια: Χριστοκεντρικό και Ελλαδικό. Μας χρειάζεται «Χριστός και Ελλάδα», φώναζε. Έτσι μόνο, οι Έλληνες σκλάβοι, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα δεινά, κατά τη διδασκαλία ενός «σκλαβωμένου ελεύθερου» Ιεραπόστολου. Στήριζε, ο Πατρο-Κοσμάς τους Έλληνες, στην πίστη στο Χριστό και τις δικές τους δυνάμεις, για την ελευθερία με την αποτίναξη της σκλαβιάς. Πίστευε βαθιά στη σωτηριώδη δύναμη του Χριστού, για κάθε περίπτωση. Αυτή ήταν η κεντρική και θεόπνευστη διδασκαλία του, όπως την είχαν διδάξει ευθαρσώς οι Άγιοι Απόστολοι, με παρρησία ενώπιον Συνεδρίων και όχλου, στον τότε Ρωμαϊκό κόσμο, τον σκλαβωμένο με τα δεσμά αμαρτίας και διαφθοράς. Έλεγαν εκείνοι και επαναλάμβανε ο Πατρο-Κοσμάς, ότι μακριά από το Χριστό, «ουκ έστιν εν άλλω ουδενί η σωτηρία». Πρ. δ΄12.
Οι περιοδείες
Εμπνευσμένος, ο Πατρο-Κοσμάς, απ’ το υπόδειγμα δράσης του Αποστόλου των Εθνών, πήρε το δισάκι του και ξεκίνησε με το Σταυρό στο χέρι, τις περιοδείες του ανά την Ελλάδα, ως φλογοβόλος πυρπολητής, συνεχιστής του έργου του Ευαγγελισμού του λαού, με αποστολική αυτοσυνειδησία. Διδάσκαλος φωτόλουστος της Οικουμένης, αμισθί, ο Απόστολος Παύλος. Διδάσκαλος Εθνεγέρτης του Ελληνικού Γένους, αμισθί, και ο Πατρο-Κοσμάς. Αναδείχτηκε, έτσι, ένας ισάξιος Ισαπόστολος, χωρίς να επιβαρύνει το λαό. Η μέθοδος ήταν όμοια, Παύλειος, και αλάνθαστη. Περιοδείες Αποστολικές ανά το γνωστό τότε κόσμο, με επίνευση του Αγίου Πνεύματος, ο Απόστολος Παύλος. Περιοδείες Ιεραποστολικές ανά την σκλαβωμένη Ελλάδα, με ευλογίες, πάντοτε, Οικουμενικών Πατριαρχών, του συνόλου της Ορθοδοξίας, ο Πατρο-Κοσμάς. Η πρώτη 1761-1763, με ευλογία του Ηπειρώτη Οικουμενικού Πατριάρχη Σεραφείμ του Β΄. Η δεύτερη 1763-1773, με ευλογία του ταγμένου υπέρ της Παιδείας του Γένους, Οικουμενικού Πατριάρχη Σαμουήλ του Χαντζερή. Η Τρίτη 1774-1779, με ευλογία του πεπαιδευμένου και ασκητικού, Σύρου την καταγωγή, Οικουμενικού Πατριάρχη Σωφρονίου του Β΄. Ολοκλήρωσε το Ισαποστολικό έργο του με το μαρτύριο της αγχόνης, όχι έξω των τειχών της Ρώμης, όπως ο Παύλος, αλλά έξω και μακριά από κατοικημένο τόπο, στις όχθες του ποταμού Άψου της βορείου Ηπείρου, αφού πρώτα ευλόγησε συμβολικά τα τέσσερα σημεία του ορίζοντος. Έτσι άφησε την ευχή και την ευλογία του, ως παρακαταθήκη, στα πέρατα του Ελληνισμού και του κόσμου, που την αισθανόμαστε και εμείς σήμερα, 300 χρόνια από τη γέννησή του.
Το μεγαλείο
Όσο ψάχνουμε και προσπαθούμε να ερμηνεύουμε τους λόγους του Πατρο-Κοσμά, ανακαλύπτουμε ένα χρυσορυχείο ιδεών, προφητειών και πνευματικού δυναμισμού. Ο λόγος του καθαρός και με βαρύνουσα απλότητα, πάντα μεσουρανεί και παρουσιάζει ένα μεγαλείο σαφήνειας, που είναι διαχρονικά αντιληπτός και κατακτά τις ψυχές ακόμα και των απλών ανθρώπων. Πρόκειται για διδάγματα που στολίζονται από ένα άφθαρτο και αβασίλευτο μεγαλείο. Δημιουργούσε, ο Πατρο-Κοσμάς, στον εαυτό του, στους γύρω του και τον κόσμο του, μια υπερβατική ψυχική ευφορία σε διαχρονική διάσταση. Οι διδαχές και οι λόγοι του, με τον τρόπο αυτό, διατηρούνται για χρόνια, ώστε να μεταδίδεται αυτό το ψυχικό μεγαλείο του σε όλους τους ακροατές του, και σε μας σήμερα. Είναι χαρακτηριστικό, ότι οι προφητείες του έγιναν «προσδοκίες», οι διδασκαλίες του κατέληξαν «μύθοι διδακτικοί» και οι λόγοι του «παρηγορητικά διηγήματα». Λαχταρούσαν οι νέοι να ακούνε και να μαθαίνουν, οι μεγάλοι να διηγούνται και να αναπλάθουν και ο σκλαβωμένος λαός να διαβλέπει στα λόγια του πατρο-Κοσμά, την ανατέλλουσα προσμονή του σκλαβωμένου Γένους!… Διακατεχόταν λαμποβολώντας, ο Παπά-Δάσκαλος, ως Εθναπόστολος και Ισαπόστολος, από το μεγαλείο της ψυχής, το μεγαλείο της διδαχής, το μεγαλείο της προσφοράς και της θυσίας. Υπήρξε και υπάρχει, ο Πατρο-Κοσμάς, ένα ανεπανάληπτο, διαχρονικό, αιώνιο, άφθαρτο και άφθορο αβασίλευτο μεγαλείο. Αντλούμενο μεγαλείο, απ’ τη δόξα του Ενός και Μόνου Θεού μας και του «πρώτου μετά τον Ένα», του Αποστόλου Παύλου. Έτσι χαρακτήρισε τον Απόστολο Παύλο, και ορθώς, η Πατερική Θεολογία, στηριγμένη στη διακήρυξη που έκαμε ο ίδιος εδώ στην Κόρινθο, ότι ήταν ο περισσότερο εμφορούμενος από την Χάρη του Θεού, ως «σκεύος εκλογής» και ο περισσότερο κοπιάσας για τη διάδοση του Ευαγγελίου. Ήταν σημαντική αιτία όλα αυτά, για τον χαρακτηρισμό του, ως «πρώτου μετά τον Ένα». Πρώτου μετά το Χριστό. Υπενθυμίζω τη σχετική περικοπή: «Χάριτι δε Θεού ειμί ο ειμί· και η χάρις αυτού η εις εμέ ου κενή εγεννήθη, αλλά περισσότερον αυτών πάντων εκοπίασα, ουκ εγώ δε, αλλ’ η χάρις του Θεού η συν εμοί». Α΄ Κορ. ιε΄10.
Διά ταύτα
Και τα νυν, Σεβασμιώτατε, Πεπνυμένε Ιεράρχα και Μητροπολίτα της θεοσώστου και αγιοτόκου Αποστολικής Εκκλησίας της Κορίνθου, Κύριε Διονύσιε, καταστρέφεται ο ημέτερος λόγος. Μεταφέρεται πλέον, εκεί όπου απλοχορεύουν τα ακριβόχρυσα νιάτα. Εκεί και η σκυτάλη οφείλει να περάσει, στα φλογισμένα ανήσυχα νιάτα των Εκπαιδευτηρίων «Απόστολος Παύλος», τους Μαθητές και Μαθήτριες. Περιμένουν αυτά στη «λόχμη» των παρασκηνίων, να αναδείξουν, με δική σας ευλογία και με το πύρωμα της καρδιάς τους, πνευματικά μηνύματα απ’ τη δράση του Ισαποστόλου Αιτωλού και του Ταρσέα μέντορά του, Αποστόλου των Εθνών. Περιμένουν να μας δώσουν, από το δικό τους πευκώνα, με σύγχρονο τρόπο και μέσα, το στίγμα της σύμπτωσης του εγερτηρίου σαλπίσματος στον κόσμο και την Ελλάδα, μιας σωτηρειώδους διαχρονικής πνευματικής προσφοράς κοσμοξάκουστων πνευματικών Ηγετών, Αποστόλου και Ισαποστόλου. Τότε ο εορτασμός, κάθε εορτασμός, καταξιώνει τη σοφή έμπνευση της διοργάνωσης των Παύλειων εορταστικών εκδηλώσεων της γεραράς Αποστολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας της Κορίνθου. Της Εκκλησίας του Αποστόλου Παύλου, της Θεοφιλώς και Χριστοφιλώς ποιμενομένης, από οιακοστρόφο πηδαλιούχο.
Ημείς, δεν έχουμε να προσθέσουμε βελτιότερα, Σεβασμιώτατε, από του να συνοδεύσουμε τις δικές σας ευλογίες προς τους συντελεστές της εκδήλωσης και τα παιδιά του Αποστόλου Παύλου, στα οποία οφείλουμε να θυμίσουμε, επί πλέον, την προτροπή του Προφητάνακτος Δαυΐδ. «Δράξασθε παιδείας», κρατάτε γερά την παιδαγωγία, Αποστόλου και Ισαποστόλου. Να φωνάξουμε επίσης δυνατά και με μια θερμή επιφώνηση και ιαχή μας, συνοδευμένη με το πλέον θερμό χειροκρότημα, που τους αξίζει:
«Παύλου του Ταρσέα, Κοσμά του Αιτωλού,
βροντόφωνη και ευωδάτη η ευλογία».
Η΄ Παύλεια Κορίνθου 27η Ιουνίου 2014
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΠ. ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ
Καθηγητής Θεολογίας
Παιδαγωγικός Σύμβουλος
πρ. Δήμαρχος Ι.Π. Μεσολογγίου
e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
τηλ. 6972725701